Tlawhtu

Tuesday, June 15, 2010

Thalaite leh tunlai khawvel


Mizoramin kan buaipui leh kan hlauh em em chu ‘lirnghing’ a ni. Lirnghingin a nuai na ramah chuan thihna leh chhiatna rapthlak a thleng thin. Mahse, hei aia hlauhawm zawk chu ‘nun nghing’ hi a ni. Tleirawl/rawlthar, kum 13-15 inkar nun a nghin laklawh tawh chuan siamthat a har em em a. Anmahni nunah damchhunga reh thei tawh lo tur ‘Ser’ insiamin, nih tur ang an ni pha lo a, an zirnain a tuar a, mahniah ‘inthiam lohna ruk’ neiin, an nun a inchawm a, a thente phei chu ‘mahni intihlum’ ta mai te pawh an awm fo a ni.
Kan fimkhurna tur thil tlem azawng thlirho ila.
1.    Tattoo :
Tattoo hi hun engemawti kalta atang khan thalaite’n intihchangkan nan intih tunlai nan chhut kan uar hle mai a. Amaherawhchu tattoo hi tunlai thil thar rawn chhuak ni lovin, hmanlai atanga an lo chin tawh a ni. Chung lo ching hmasate chu ringlo mi, ramhuai biate, Baal pathian bia te, thingbul lungbul be thinte, hringeite an ni tlangpui. Tin, heavy metal star te, biker te, gang rual te pawhin an ching nasa hle.
Anih chuti a nih si chuan keini’n kan lo chin ve ngawt hi a dik em? Kan Bible chuan “Do not cut your bodies for the dead of put tattoo marks on yourselves” (Leviticus 19:28) a ti. Chuvangin, Kristiante chuan Bible in ti lo tura min hrilh chu kan ti tur a ni lo ang.
2. Horoscope :
Tunlaia thalaite’n kan buaipui tak pakhat chu ‘Horoscope’ hi a ni. Horoscope hi dawithamna chikhat niin milem (ni, thla leh arsi) be tute’n an thlarau zawl atanga lo chhuak a ni. “Arsi zir mite, mifingte siam alawm” i ti maithei. Mahse, kan Bible chuan “A siamtu biak aiin a siama chu biain, a rawng an bawl ta zawk a” a ti. (Rom 1:25).
Chuti a nih si chuan arsi, ni leh thlate siamtu ‘Pathian chibai buk’ aiin a thil siam chibai lo bukna a lo ni reng a nih chu. Kan fimkhur a va pawimawh em! Keini chuan kan hmathlir (future) atan Horoscope aia ‘rintlak Pathian kan nei’ tih hi kan hre reng dawn nia.
3. Emo :
‘Emo’ tih tawngkam hi tunlaia band lar tak ‘Tokyo Hotel’ atanga kan uar thar niin a lang. A nihna takah chuan ‘Emo’ tih tawngkam hi ‘Hardcore punk’ music atanga rawn zichhuak niin, ‘Emo music’ hrim hrim hi D.C. Hardcore punk hunlai, Rites of Spirit band (America) atanga kum 1980 vel atanga rawn chhuak a ni a. ‘Emo’ tih hi ‘Emotive Hardcore’ emaw, ‘Emotion’ ti paw’n a sawi theih awm e.
Zirmite leh chikmite chuan “Emo ho chu mahni inlabing, mahnia zia inti nei hrang leh mahni hriselna aia incheina ngaipawimawhho” tiin an sawi a. ‘Emo’ haircut hi 2000 A.D. vel atanga rawn chhuak niin an incheinaah pawh tight jeans, T-shirt (music band lem chuang) leh converse pheikhawk te an uar hle a, ‘Emo boy’ leh ‘Emo girl’ te hian make-up an uar hle bawk.
Tunlai hian Emo style lo copy a inchei thalaite kan tam ta hle mai. An style lo copy a, ‘It’s my life’ lo tih ve ngawt hi Kristiante tih tur em ni dawn? I Kor. 6:19-20 ah chuan, “Mahni ta pawh in ni lo a, mana lei in ni asin..” a ti. Chuti a nih chuan ‘It’s my life’ ti ngam tur kan ni dawn em ni? Rom 12:1-2 ah chuan, “He khawvel dan ang hian awm suh ula..” a ti a. Chuti a nih chuan Kristiante tih a mawia kan inchei a tul a ni. Tunlaina hian thalaite hi min tlan khalh lo se, thalaite hian tunlaina hi i tlansan ang u.
4. Om sign :
Tunlaiin hetiang inziahna T-shirt tam tak a awm a, kan nulate zingah pawh hetiang awmna ha hi tam tak an awm a ni. Hei hi ‘Om pathian’ sign, Hindu ho pathian serh leh sang a nih avangin Kristiante chuan nalh hle mahse kan hak loh ngam a tul a ni.
5. Ganesh sign :
Hei pawh hi Hindu ho pathian sign a ni a, a bikin T-shirt ah hmuh tur a tam hle mai. Kan hak loh ngam a tul a ni.
6. Taoism :
Khawchhak sakhua, Taoism sign niin; thi, bengbeh, T-shirt ah tam tak a awm a, inbel lo ngam Kristian thalai i ni ngam ang u.
7. Neronic cross/Nero cross :
He symbol hi kum 2000 kal liamta ah khan Kristiante huatna chhinchhiahnan an hmang a. Thi, bengbeh, T-shirt, toys, wallet, calendar, kawnghren, etc. ah te a chuang thluah mai a. Anti-Christ (Isua dodaltute) sign a nih avangin Kristiante chuan kan inbel lo mai ni lovin, kan haw ngam tur a ni.
Tlangkawmna :
Tam tak sawi tur a awm, kan sawi seng lo. Mahse, khan kan sawi tlem azawngte kha kan tih loh ngam a, kan zawm phawt chuan kan nunah ‘lei rem’ kan rah phah thei dawn a ni. ‘Hetiang sign, a ho lutuk’ i lo ti palh ang e.
Dr. Rebecca Brown chuan, “Sual luh theihna, keimahnia awm zawng zawng hi kan dang ngam tur a ni,” a ti. Sualin a zuam ngam thawmhnaw i inbel fo emaw, Kristiante tih a mawi ni lo zawnga i nun i hmang a nih chuan ‘lo inchik reng rawh’.
Kan thanlen chhoh zelnaah hian sual lam kan awn tlat zel zuk nia. Chuvangin, ‘Engpawh ni se, in awm dan chu Krista chanchintha nen inmil phawt rawh se’ (Philipi 1:27-28).

Wednesday, June 2, 2010

Hriatthiam har an ti

Scientist rualte hian thiam loh an nei tawh lo emaw tih mai tur a ni a, a lo ni bik hauh lo. Mihring nunphungah hian hrilhfiah theih loh an lo la nei ve nual mai a. Heng zinga a langsar zualte hi han thlur bik ila.
1. Sen awp awp :
Dawt sawi emaw, zah deuh emaw chuan mi tam tak chu an sen awp awp thin a. Hei hi Charles Darwin pawh khan a chhan a hrilhfiah thiam bik lo a. Tun thleng hian hetianga kan awm theih dan hi tumahin an la sawifiah thei tlat lo.
2. Nuihza :
Mihring kan nuih hian kan rilru tihahdamtu hi kan taksaah a insiam thin a. Mahse, kum 10 zet an zir hnuah fiamthu aiin tawngkam uchuak hian mi a tinui nasa zawk tih an finfiah a, hei hian an ngaihtuahna a tibuai leh map mai.
3. Infawh :
Infawh hi eng vanga ching tan nge kan nih? A chhanna an hre thei lo. Thenkhat chuan hnute hnek atanga chhawm chhoh niin an ngai a, dik erawh an ti chiah bik lo.
4. Mumang neih :
Sigmund Freud khan kan ngaihtuahna chhungril ber phochhuaktu chu mumang a ti thin a. Mahse, hei hian pawm a hlawh lo viau a. Mumang maksak deuh deuh kan neih chhan hi sawifiah thiam an la awm tlat lo.
5. Puithuna :
Eng vanga puithuna hi awm chho tan nge tih hi an la hre thei meuh lo a, tam tak chuan sakhuana atanga rawn chhuak niin an ring ringawt.
6. Hnapkhir kheuh :
Thil chin mawi lo tak, tupawhin an tih tawh vek ni si hi eng vanga ching chho nge kan nih tih hi sawifiah ngaihna an hre chiah lo.
7. Tleirawl :
Thil nung zingah tleirawl chhuah, taksa inthlak danglam hi mihringah chauh a awm a. Taksa mai bakah nungchang a inthlak chhoh dan hi sawifiah thiam an la awm chiah lo.
8. Thilphalna :
Phut let awm miah lova midangte hnena thil kan pe thin hi nunphung danglam zinga sawifiah harsa an tih pakhat a ni.
9. Duhzawng :
Zai, lam, rimawi ngainat, lemziak ngainatna te hi eng vang taka insiam nge tih an sawifiah thiam lo a. Hetiang thil hi kan hriatna tihpunna atan niin an ngai ber.
10. Taksa hmul :
Mihring tam zawk chu hmul nei kan ni hlawm a, taksa hmun hrang hrang a hmul hlawm a. Heng hmul kan neihte hi a tangkaina sawi fak tur an hre mumal tlat lo.

Mipa rilru a na thin

Hmeichhiate hi mipa aiin an awm a nem zawk kan ti thin a, a ni reng bawk a. Hetiang a nih lai hian mipa rilru han tihnat leh mipa an tihduhdah ve deuhna lai a awm thin.
1. Phone an la duh lo :
Hmeichhiate hian mipa tam tak hi an phone number an hrilh tha duh lo a, an hrilh ve pawhin a dik lo te an hrilh a. A number dik tak an pek pawhin mipa zawkin biak an tum changa phone lak duh loh an ching.
2. In tur leitir :
Hmeichhe tam tak chu khawilo an chhuah changin anmahni sum hman tum miah lo hian an vakchhuak ve tawp a. Mipa an tawn remchangte chu an duhzawng leitir tum sa ranin an awm thin a. Bar velah emaw phei chuan in tur leh ei tur leitir phet an tum thin a. An duh ang an leisak hnu chuan an kalsan leh daih zel.
3. Kar awl hnawhkhahna :
Hmeichhe tam tak chu an kawppui nen an inthen chiah hian an mipa tawn remchang chu a kar awl hnawhkhah nan an kawp a, an duhzawng an hmuh chuan an tawpsan leh daih zel.
4. Mittui an hmang tangkai :
Mipa te hian hmeichhe tap lai hmuh hi hrehawm an ti tlangpui a, hei hi hriain hmeichhe tam tak chuan an mittui hi an duh duha mipa kawihher nan an hmang thin.
5. Kut thak hnawihna :
Mipain hmeichhia kut an thlak hian sawisel an hlawh viau a, hmeichhiain an thlak ve thung hi chuan an enliam leh mai thung a. Hemi hre ran hian hmeichhe tam tak chuan an kawppuite hi kut thak hnawihnan an hmang chawk thin a, mipain an tilet dawn lo tih an hriat avangin an zawngchhang phah fo bawk.
6. Mi zinga sawisel :
Mi awm tamna laiah an kawppuite sawisel vak ching an awm thin a. Mipa rilru nat leh nat loh lam an ngaihtuah vak tawh ngai lo.
7. Inthiktir :
Hmeichhe tam tak chu an kawppui te’n an ngaihsak vak lo nia an hriat chuan engmah sawichhuak lem lovin midang an kawp kual vel a. An kawppuite chuan thik se an tih thin vang a ni.