Tlawhtu

Friday, May 31, 2013

HNUTE

Hmeichhe taksa peng pakhat, vun nem deuh awm khawm mai mah ni se, hnute zet hi chuan mipa min va han tibuai tak em! Pathian thilsiam zingah chuan mipa tan chuan a hlu ber pawl a tih loh theih loh.

Naute hnute nghei thei lo te hi patling tan chuan dem ngawt chi a ni reng reng lo. Naupang aiin puitling hian nghei harsa kan ti zawk zel a, MUP member ni pha tawh pawh hian an nghei hleithei lo chu a nih hi.

Hmeichhe tan chuan an taksa peng pakhat ve mai a ni a, eng vaka ngaih awm loh tak hi mipain kan hlut vang nge ni, an ui phian zel lehnghal a. Khawih vanga ral thei mah ni hlei lo, phalrai ve deuh thin awm hi ania.

An dul emaw, an taksa peng dang, tlema vun nem awm khawmna khawih ila, engtin vak mah an ti awm si lo a, hnute erawh kut hmawr pawhin dek zeuh ila, kan thum nghal dawp emaw a ni ang a. Mipain kan lawm vang hian an lo induh phah ta vel te pawh a nih hmel ta viau.

Mipa tan lah tisa nem awm khawm mai a ni a, han khawih khan hlawkna kan nei em em pawh a ni chuang lo a, eng vang taka hetianga hnute hi ngaina leh lawm nge maw kan nih le? Mak ve deuh chu a ni.

Zan lamah nautein a hnek zawh huna hnek ve ngei tumin pa berin ngawi rengin an lo chang ngar ngar a, naute muthilh hnua nu berin khawih a phal loh chuan patling meuh pawh a titau bur bur zel chu a ni sia. Hnute hian 'thiltihtheihna mak tak' a keng tel em ni le?

Tisa nem tak, fate tana chaw tha bawm hian patling rilru a thlak danglam hlawk thei tlat mai te hi mak danglam ve tak chu a ni. A lian emaw, a te emaw, a hnathawh theih dan leh mipa rilru a tihdanglam theih dan lah chu a danglam chuang miah lo lehnghal.

Thenkhat tan phei chuan khawih chu sawi loh, a hmuha hmuh ringawt pawh a hlu ania! Hmeichhiate hian roh viau kher lo se mipa tan lawmna tur a va han tam dawn em ve le!!

Thursday, May 16, 2013

‘Pathian a awm lo’

ATHEIST:
Pathian emaw, thiltithei bik an awm hi an ring lo a. Hetiang ngaihdan nei hi kum zabi 18-na atangin an awm tan a. Khawvel pumpuiah engzat chiah nge awm tih hriat hleihtheih a ni lo a, rin dan thenkhatah chuan khawvel mihring zinga 2.3% vel an nih an ring.
Atheist tamna ram nia ngaih te (An rama mihring awm zat atanga tehin): United States - 4%, Italy - 7%, Spain - 11%, Great Britain - 17%, Germany - 20%, France - 32%

AGNOSTIC:
Anni hi Pathian a awm leh awm loh a hriat theih loh a, hriat ngaihna pawh a awm lo tih ngaihdan nei an ni a, Atheist nen chuan an inang chiah lo a ni.
Agnostic tih hi Thomas Henry Huxley chuan 1869 khan a hmang hmasa ber a ni.

Khawvel a changkang zel a, thalaite rilru sukthlek dan pawh kawng hrang hrangin a danglam ve hret hret zel a. Hetiang karah hian thalai thenkhat chuan Pathian awm an ring lo niin an insawi ta hial mai!
Kristian ram kan intih laia hetiang rilru pu an lo awm ta mai hi mak tih loh theih a ni lo a, eng vanga hetiang ngaihdan nei ta mai nge an neih tih hriat chian tumin thenkhat chu ka kawm kual a, min chhan dan chu inang chiah lo mahse a inzul hlawm hle.
‘Pathian awm ring miah lo’ kan tihte hi Atheist tia sawi an ni a, heng bakah hian ‘Pathian a awm leh awm loh hre lo nia inchhal’ Agnostic an awm bawk a. Heng pahnihte hi ka kawm kual zinga mite inchhal deuh ber chu a ni a. Atheist inti tak hi chu an tam lutuk lo a, Agnostic hi an thahnem zawk mah mah niin a lang.

Eng thil nge an sawi:
Mi thenkhat ka kawm kualte chu eng vanga Pathian awm ring lo nge an nih tih te leh eng vanga hetiang rilru hi pu ta nge an nih tih te ka zawt a, Agnostic nia inchhal pakhatin min chhan dan chu, "Thenkhat hi chu an mimal thil tawn fuh theih loh vangtein Pathian an dem phawt a, a hnuah chuan a awm lo a nih dawn hi tih rilru an pu chho a. Thenkhat chu mithiam tak tak, thil 'engemaw' an zawn kual nasat lutuk vanga ringlo te, retheihna avanga rilru hnual, min siamtu Pathian hian min hmangaih ve lo nge a awm tak tak lo ti te an awm" a ti a. Inferiority complex nei nasa leh attention seeker an awm bawk niin min hrilh bawk.
Atheist nia inchhal pakhat chuan Pathian awm a rin loh chhan hi sawiin, “Kristian chhungkaw dik tak leh ring em em atanga piang leh seilian ka ni. Kum 1 kalta vel khan Atheist hi chu ka ni tan ve chauh. Midang tan ka sawi thei lo a, kei erawh chuan Bible leh a ringtute leh khawvel kal dan ka en hian Pathian kan tih hi a awm theiin ka ring lo mai a ni. Tawrhna, tahna, sualna, thihna, thih dan rapthlak, awmze nei lo leh Bible sawi dan nena inmil thei lo tam tak ka hmu nitin bawk,” a ti a.
“Bible thu leh nitin khawvela thil thleng hi an inmil thlawt lova. Supernatural thil, magic, science thiamna atang pawha ni thei lo te hi ring turin min ti a, fiahna, fiah duhna rilru te chu thil sual ber leh dik lo ber anga min ngaih tir a tum vang hian ka ring lo a ni,” a ti bawk.
A chunga mi ang bawka Atheist nia inchhal tho chuan, “Theology te hi ka phak ang tawk tawkin ka zir chiang a, Bible chhunga thu awm te hi sakhaw dang atanga an lo lakchhawn ve mai mai a lo ni sia, rinna siamchawp mai mai a ni ka tih vangin ka rinna hi ka thlak phah ta a ni,” tiin a sawi a.
A sawi zelnaah, “Tunah chuan Pathian hi a awm leh awm loh pawh ka hre lo a, a awm loh hi ka ring khawp mai. Kei chuan Christianity mai bakah Carvaka te, Buddhism te, Jainism te, Judaism leh Bible te hi ka zir chiang a. Church history, Church doctrine te pawh ka phak ang tawk tawkin ka zir tel bawk a, hemi hnu hian thutlukna ka siamfel chiang khawp mai,” a ti bawk.
Pakhat chuan Atheist chu a nih loh thu sawiin, ‘Humanist’ a inti a. Atheist nia inchhal thenkhat chu an nih phak loh thu sawi telin, hengho tam tak hi chu ‘free thinkers’ tiin a sawi bawk a. “Hetiang rilru ka putna chhan ber chu ka inchhiar zau vang hrim hrim ni loin, sakhuana aia ‘humanity’ ka dahsan zawk vang a ni a. Pathian hi ka sawichhe ngai lo a, mahse Zorama Kristianna kan lak dan hi ka vei a, tha ka ti lo a ni,” a ti.
“Kristianah ka inchhal tawh meuh lo a, kei hi chu ‘Humanist’ ka ni tawp mai. Ka sawi tawh angin Kristianna kan kalpui dan hi a dik loh em avangin sakhuana hi ho ka ti zo vek a, hetiang lam ai chuan Zoram-ah ‘administrative reform’ hi engtin nge ka thlentir theih ang tih hi ka ngaihtuah tawh zawk a. Kei hi chu Atheist ni loin Non-Theist ka ni ber zawk,” a ti bawk.
“Humanist chuan Pathian awm leh awm loh hi kan ngaihtuah lo a, kan khel ber pawh a ni lo. ‘Engkim tithei’ an awm a ngai kan ti lo mai a ni e. Pathian tel loa that theih a ni tih hi kan chiang a, mihring mihrinnaa kan that chuan vanram te pawh lo awm mahse kan kan lut ang. A awmzia chu dogma leh doctrine vela buai ai chuan to ‘serve humanity’ kan ti a ni,” tiin a sawi bawk.
Pakhat ve thung chuan, “Mihring hi kan inang lo a, thil tawn azir a nih mai bakah thil ngaihtuah vak vak phei chuan Pathian hi chu rinhlelh ve theih tak a ni. A hmain ka inngaihtuah nasa thei khawp mai a, Atheism kawng ka zawh ve hman lek lek a, an chhiar ang zawng zawng chu chhiar ve ila ka Atheist tawh ka ring. Tunah tak hi chuan ka la Agnostic deuh roh tho a. Hetiang hi ka thlirna atang chuan inlak maksak vang pawh a ni lem lo a, mahse inlak maksak duh vanga inti Atheist vel chu an awm tho maithei a. Ka thianpa pakhat pawh retheih lutukna atangin a Atheist deuh tawh a, a dinhmun ka thlir chuan ka dem lem lo,” a ti.

An rin dan thenkhat:
“Nunna lo awm dan hi tumahin kan hre lo a, nunna lo awm dan kan sawi hmain universe lo awm dan sawi hmasak a ngai ang a, hei hi Science chuan a zir mek a, engmah thu chiang a la hriat loh avangin kan duh duh Pathian kan lo siamtir ringawt tur a ni lo, finfiahna rintlak tak kan nei a nih chuan thuhran ni se. Rinna ringawt hi dikna a ni lo a, engkim hi Pathian siam an ti dawn a nih chuan finfiahna a awm ngei a ngai. ‘Supernatural being’ hi a awm thei lo hrim hrim.”
A tlangpuiin heng mite hian ‘finfiahna’ hi an ngaipawimawh em em a, ‘thil thleng engkim hi finfiahna a awm vek tur a ni’ tih hi an ngaihdan nghet tak a ni a. Finfiahna a awm loh chuan thil rintlak loh, awmze awm lo niin an sawi mai thin. An thil hriat fiah chiah loh pawh an zirchiang peih hle a, engtia lo awm nge tih te, engtin nge a nih theih tih te hriat an tum thin a. ‘Engkim siamtu hi Pathian lo ni ta se, engtin nge Pathian hi a lo awm? Pathian hi siamtu an awm tur a ni, siamtu nei loa awm ringawt thei a ni lo. Hei hi finfiah theih a nih loh avangin thu rintlak loh mai a ni’ tih chu an rin dan pakhat a ni.
Bible chu lehkhabu pakhat ve mai, mi hrang hrang thuziak dahkhawmna niin an sawi thin a. Pathian thawkkhum a nih theih lohzia an sawi nasa hle.

Ral lehlam atangin:
Atheist inti te hian finfiahna awm lo chu rintlak loh an ti fo a, Pathian awm leh awm lohah pawh finfiahna a awm thei lo an tih avangin rin dan dang an neih phah hial reng a, Bible thu ai chuan Science pawh an rin zawk thu an sawi fo a ni. Hetiang taka finfiahna an ngaihpawimawh lai hian Pathian awm leh awm loh chungchang hi Science hmang pawhin an finfiah thei lawi si lo. Chu mai bakah khawvel leh a chhunga awmte lo awm tan dan te, nunna lo awm tan dan te pawh engmah finfiah theih a la ni chuang lo a. ‘Science chuan a la zir mek’ tih hi an tan chhan a ni ringawt a, finfiahna an la neih theih si loh avangin ngaihdan awmze nei lo tak ni pawhin a ngaih theih a ni.
Thlirna dang atang pawhin, an beisei leh an duh anga thil a thlen loh te, an mamawh an dil, an neih theih mai si loh avangtea ngaihdan sawhsawn ta te pawh an ang hial a. Pathian hi an duh anga inpuang tur, A thiltihtheihna tilang tur, an mamawhna zawn apianga chhang tur, an thuhnuaia awm tur leh an aia hnuaihnung zawka awm tur anga ngaihna an nei emaw ni tih te pawh a ngaihtuah theih rum rum a ni.
Engkim hi fel famkim thlap thlap turin an duh a, khawvelah chuan hei hi thil theih a ni si lo. An duh ang thlap thlapin khawvel hi a inher dawn hek lo. An rilrem zawng ang zela thil hi awm tur a nih loh avangin anmahni hi insiamrem ta zawk se, an rilru buaina tam tak hi a ziaawm phah te pawh a rinawm hle.
An thiam, an finna te hi Bible leh Pathian thu zir chian nan hmang ta se, Pathian tan mi tangkai tak an nih a rinawm a. Bible chhunga thu awm paihthlak dan tur an chhiar nasa a, an rilru kalphung an her dik lo laklawh mai mai ni te pawhin a hriat theih.

Bible-ah engtin nge a inziah?:
Bible chuan ‘Unaute u, fimkhur rawh u, chutilochuan Pathian nung chu bansan turin in zingah tu chhungah pawh rin lohna thinlung sual a lo awm dah ang e’ (Hebrai 3:12) a ti a. Isua Krista, Bible leh Kohhran ngaihpawimawh lohna, rinhlelhna chungchang pawh Bible hian a lo ziak chiang mai a. II Thessolonika 2:12 ah chuan Dan Bawhchhepa chuan ‘ thutak awih lova fel lohnaa lawm zawk’ tura a zirtir thu te, Pathian Biak ina thua, Pathian ang hiala a intar chhuah tur thute a sawi a.
II Timothea 3:5 ah chuan ‘Pathian ngaihsak anna an nei ang a, nimahsela, a thiltihtheihna chu an awih lo ang’ a ti bawk a. (Hei hi ‘miracle’ pawm lo tihna a ni a, Atheist te chuan Pathian thilmak tih te hi a awm theih loh thu sawiin, heng ang hi chu Science hmanga sawifiah dan a awm vek niin an sawi a ni.)
“Tin, lei chung zawng zawnga awm turin bul hmun khat vekin hnam tin a siam a, an tan hun bite a ruat a, an awmna rite pawh a khamsak a, Pathian an zawn a, an dap an dap a, an hmuh mial theih nan; nimahsela ani chuan min hlat lo theuh si a. Amah avangin kan nung, kan che, kan awm a ni si a.” - Tirhkohte 17:26-28
“ A nih leh an rin loh a chu engtin nge an lam ang? A thu an hriat loha chu eng tin nge an rin ang? Thuhriltu awm lovin engtin nge an hriat ang?” (Rom 10:14)