Tlawhtu

Saturday, February 22, 2014

NEW YEAR RESOLUTION: Kum Thar Thutiam Hlen Loh A Awl

Kum a thar ve leh ta a, khawvel hmun hrang hrangah mi chitin chitangin thu an tiam nasa leh viauin a rinawm a. Kei ngei pawh hian kum danga ka lo tih ve thin ang bawkin ka tiam ve leh ta chu ania, eng chen nge ka tihhlawhtlin ang tih chu ka sawi thei bik lo.

Hetianga kum thar thutiam neih hi a intanna a rei ve tawh viau mai a. A tlangpuiin khawvel hmun hrang hrangah kum thar thutiamah hian a hma aia tha zawka nun tumna lampang a tam hle.

Babulon mite khan kum a thar rual hian mi thil an hawhsak te chu pek ngei an tum thin a, leiba an neih pawh rulh vek an tum hram hram thin. Rom mite pawhin kum thar tirh hian an pathian Janus (January thla an phuah chhan) hnenah thu an tiam thin.

Hun a kal zel a, thu tiam dan pawh an her danglam ve hret hret a, tun thlengin kan la chin chhunzawm ta zel a. Tunhnuah chuan American ho hian an uar lehzual niin a ngaih theih a, kum zabi 21 hnulamah a tlangpuiin American zinga 40% te chuan kum thar thutiam hi an nei ziah anga chhut a ni.

Thu tiam thin te:
Kum zabi 20 na tirlam atang khan mi tam zawkte chuan nasa zawka mi harsate tanpui an intiam thin a. Hei bakah hian kan chenna chhehvel a hma aia ngaihtuah leh duat zawk an tiam fo bawk.

Hemi hnulamah hian mahni taksa tha zawka enkawl tuma intiamna an uar chho hle mai a. Ei leh in hrisel, rihna tihhniam, insawizawi nasat, tha zawka chaw ei, zu in tlem, meizial zuk bansan, kut tin seh tawh loh tih te a ni nawk hlawm a.

Rilru puthmang her danglam pawh an ching viau bawk a, a eng zawnga thil thlir tam te, a hma aia nuih hnem te leh nuam ti taka nun hman dan zir te an tum bawk thin.

Mi thenkhat chuan sum leh pai lama hmasawnna hmel hmuh tumin thu an tiam a, an thutiam hi an bawhzui thin a. Leiba neih loh, pawisa khawl leh dahkham neih te an tum thin.

Zirna leh eizawnna lama hmasawn tum an awm bawk a. Mahni hnathawh lai chu a hma aia tha zawka thawh te, an hnathawh lai aia tha zawk thawh tum te, mahnia bul tan tum te an awm nawk bawk a ni.

Zirlaite chuan a hma zawng aia result tha zawk neih te an tum bakah, zirna tha zawk neih te, thil thar tam zawk hriat belh te, lehkha zir ngawrh lehzual te an tum thin.

Heng bakah hian thutiam dang chi hrang hrang - mahnia felfai lehzuala inrelbawl, rilru hahna tihbo, phunchiar loh, hun hman thiam, mahnia intodelh, TV en tlem, video games khelh tlem tih te a ni nawk hlawm.

Thenkhat chuan midangte tana hun hman hnem lehzual an intiam a, Kohhran leh khawtlang thiltiha tel hnem, midangte tanpui tura pen chhuah, rualpawl lehzual, zau zawka thian kawm dan zir, thian thar siam, chhungkaw tana hun hman tam, nupui/pasal neiha fa neih, tawngtai nasa lehzual tih te a ni hlawm bawk a ni.

Hlawhtling/hlawhchham:
Kum tin hian thutiam nei hlawm thin mahse hetianga kum thar thutiam nei te hi an thutiamah an ding hlen ngai chuang lo a. University of Bristol in mi 3000 an zir chiannaah chuan 88% te chuan an thutiam an tihlawhtling lo a. A tirah heng mi 3000 zinga 52% te chuan an thutiam hlen an inrin thu an sawi ve bawk a, an vai chuan an tihlawhtling lo chiang hle a ni.

An zir chiannaah hian mipa te chuan thutiam an hlen tha zawk a, 22% velin an tihlawhtling a. Hmeichhe zinga 10% vel chauhin an kum thar thutiam an tihlawhtling ve thung a ni.

Kum thar thutiam zinga tihhlawhtlin harsa zual nia an thlan chhuahte chu - rihna tihhniam, meizial zuk tawh loh, thil thar zir, ei leh in hrisel zawk, leiba neih loh leh pawisa khawl, chhungkaw tana hun tam zawk hman, hmun danga zin kual, rilru hahna tihtlem, midangte tana inpek, zu in tlem.

Keipawhin ka tiam ve thin:
“Mi pawhin an ti ve tho alawm” ti rilru chungin kum thar thutiam hi chu ka’n nei ve fo mai a, a hlawhtling tluantling khat angreng viau lehnghal! Mahse, engemaw chen a hlawhtling ve tho a, tiam loh ai chuan hma ka sawn tho tho tiin ka inthiamchawp ve mai zel.

January 1, 2013 khan huphurh ru deuh chungin ‘meizial zuk ka sim tawh ang’ ka ti ve pawp mai a. Meizial zuk ruk hi ka ching hma ve angreng si a, eng chen nge ka nghei theih dawn tih lampang pawh ka ngaihtuah tha duh lo a.

Nikhat pawh rin aiin a lo rei duh viau mai hi a lo ni a, mahse ka lo tiam ve tawh si a, inngaihtuah lunglen loh hram ka tum ve tang tang a. Ka bulhnaia midangin an zuk te hian a rimtui ka ti em em mai a, phihthlaksak a han fawh ve mai a chakawm duh khawp mai! Harsa chu ka va han ti tak e aw!

January thla laihawl chu ka nghei thleng thei hram a, a bak chu ka tih thin chu ka ti ve leh ta mai a. Mahni thutiam bawhchhiat chu nuam ti bik chiah lo mah ila, ka meizial zuk chakna khan min hneh bawk si a, ka inthiamchawp leh ta char char mai a. ‘Thla chanve lai ka nghei hman a, a hrisel hrim hrim’ te ka ti leh ringawt zel.

A hma pawhin kuhva nghei ka lo tum tawh bawk a, ka hlawhtling rei lem chuang lo khawp mai. Kuhva pawh hi ka ei nasa khawp mai a, nghei chu harsa ka ti ngang mai.

Ka la nghei rei ber chu a hranpaa intiam em em loin ka nghei thut mai a, thla 3 leh a chanve chu ka nghei hman a, mahse ka ha a na ta riau mai a, a nat mai bakah a za tel bawk si a. Ha pawh ka nawt tha ngam lo lek lek ta mai a, thil ei a harsa bawk si. Chuti teh hrep chu tiin ka inngaihtuah a, keimah hian nghei duh mah ila, ka ha hian insawizawi nan a lo mamawh a nih hi ti rilru chungin ka ei leh ta a. Tun thleng hian nghei chu ka sim ta vang vang rih a nih hi!

Kuminah pawh ka tiam leh:
2014 a inher chhuak a, a hmain ka hlawhtling khat viau tih hre reng chungin thutiam chu ka nei ve leh ta tho a. Tun tum chu kum dang aiin ka tumruh tawh zawk a, hlawhchham ka tum tawh bik lo reng reng.

Khaw vawt a reh deuh hunah ‘morning walk’ ve ngei ngei ka tum a, hei kher hi chu ka huphurh bik lo khawp mai. Pathian zarah chaw ei tui loh te hi ka nei khat khawp mai a, insawizawina hun ka neih loh em avang hian ka dul bawr vel hi a thang duh riau mai a, inlak pian nalh leh a pawimawh ka ti tlat.

Dul pawng chu thuhran lo ni ta se, step kal hi ka taksain a mil lo sawt riau mai a, a zialo ka ti ve ta deuh a, theihtawp chhuah loh chi pawh a ni lo. A hma aiin ka chaw ei a tui ang tih erawh ka hlau ru viau thung.

Ka piana hnulama ka la tih ngai miah loh tih ka tum mek bawk a. Kumin chhung ngeiin Bible chhiar chhuah ka tum ve viau a, hei pawh hi ka tihhlawhtlin ngei ka inbeisei tlat bawk.

Sande Sikul kai tha lawmman ka dawng ve fo thin a, Naupang Sande Sikul zirtirtu te ka lo ni ve tawh thin bawk a, mahse Bible hi a indawt thlapin vawikhatmah ka la chhiar chhuak miah lo mai a. Hetiang a nih avang hian tih ve ngei ka duh tlat. Nitin ka chhiar ziah tawh dawn tihna a ni mai.

Eng pawh thleng se...:
‘Tum dangah pawh ka hlawhtling tawh si lo a’ tih te, ‘Tiam tawh loh law law a tha zawk ang a’ tih te hi rilruah chuan a lut ve tho a. Mahse, khatiang ngaihtuahna avanga ka thil tum thulh chu ka tum bik lo chiang khawp mai. A hmaa ka sawi tawh ang deuhin, hun rei tak ni lo mahse, a hma aia hma ka sawn hretna pawh kha a hlu ka ti hrim hrim mai a, ka inchhir lo a, ka inthiamlo lem lo.

Kumina ka thutiam hi chu sawi ve reng rengah pawh tihhlawhtlin ngei chu ka la tum khawp mai a. ‘Ka thei ta lo a nih pawhin...’ tih lampang chu ka sawi dawn lo a, ka ngaihtuah dawn lo hrim hrim. Hnampui zawk pawhin an lo tiam thlawn ve fo tawh a, kawng hrang hrangah hnam ropui zawkte tluk phak an har a, chuvangin kum thar thutiam hlen chhuah chungchangah kher hi chuan tluk phak mai ni lo, lehpelh hi ka va han tum tak em!

No comments:

Post a Comment