Tlawhtu

Monday, October 24, 2011

HLAWHTLINNA

Kum 4 ah hlawhtlinna chu thawmhnaw zunkhum loh.
Kum 12 ah hlawhtlinna chu thian neih.
Kum 16 ah hlawhtlinna chu driving license neih.
Kum 20 ah hlawhtlinna chu sex hman.
Kum 35 ah hlawhtlinna chu pawisa neih.
Kum 50 ah hlawhtlinna chu pawisa neih.
Kum 60 ah hlawhtlinna chu sex hman.
Kum 70 ah hlawhtlinna chu driving license neih.
Kum 75 ah hlawhtlinna chu thian neih.
Kum 80 ah hlawhtlinna chu thawmhnaw zunkhum loh.

Wednesday, October 5, 2011

HIV positive a ni tih a zep lo

HIV positive a ni tih a zep ngai lo a, zep tul a ti hek lo. Amah ang bawka HIV positive te tana thawk turin a inpe a, a hun tam zawk chu midangte tanpuinan a hmang thin. “Tunah hian positive leh positive loh chungchangah Pathianin duh min thlantir leh ta se, ka inngaihtuah viau tawh maithei a ni,” ti hialin a sawi.

Lalchhuanzuali hi March ni 6, 1988 khan Aizawl Civil Hospital ah a piang a. A pa chu Lalnunfela niin, a nu chu Lalthlanchhuahi a ni a. An chhungkuain Venghlui, Aizawl ah an khawsa mek a.
Chhuanzuali te unau hi 4 an ni a, hmeichhe pathum leh mipa pakhat niin, amah hi a upa ber a ni.
Sikul hi a kal kual ve nual mai a, Govt. Primary School, Venghlui an bul tanin, Govt. Bible Middle School, Venghlui; Hrawva English Medium School; Brighter Higher Secondary School; MICE leh Basilea ah te kalin, Class 12 thleng a zir a, a bak chu pasal a neih tak avangin a chhunzawm ta lo.
Khawtlangah a theih ang tawk tawkin a inhmang thin a, an Branch KTP in documentary an siam pawhin a theihna apiangah thahnem ngai takin a tel ve a ni.
May, 2006 khan pasal a nei a, nau a pai zui a. A nau pai hi a fuh chiah loh avangin December thla khan doctor te chuan ‘bed rest’ turin an ti a, damdawi inah a lut a.
Nau pai apiang an tih thin ang bawkin Chhuanzuali pawh HIV hrik a pai leh pai loh an en a, positive a nih thu hi an hrilh a.
A thu hriat hian a deng na em em mai a, mi lepchiah leh drugs ti te chauhin an kai thin nia a ngaih khan a taksa a luhchilh ve tlat bawk sia.
Hreh takin a chhungte a hrilh a, a pasal chuan pawm duh tawh loin an inthen phah hial a. Chhuanzuali hi rilru hrehawm takin a awm a, a chhungte bula awm pawh a hreh a, mut pindanah a inkhung a, khumah muin a inlukhup daih thin.
Awmkhawloh vang emaw, tal duhdah vang emawa he natna hrik hi kai a ni lo a, tihpalh thil thu, vanduai vang liau liau a ni.
"A tirah chuan ka mangang a, sawi ngaihna ka hre lo. Ka tap tawp," a ti a, "A hrehawm a ni tawp mai. Tumah ka kawm duh lo a, ka chhungte pawh ka hmu duh lo," a ti bawk.
HIV positive a ni tih hriatchhuah a nih lai hian a thiannuin a kalpui a, a thiannu chu amah tih lohva a hre hmasa bertu a ni. A pasal chuan a pawm thei lo a, "Kei chu ka ni ve lo, rawn haw tawh suh," tih chu a thudawn a ni.
Mangang takin awm mah se a nu leh pa, a chhungte chu a lamah an tang tlat a, an thinhrik ve lo. Ani pawh a insangmar a, tunah chuan Mizorama HIV positive te enkawla buaipuitu a ni ta a, tunah phei chuan Mizoram mai ni lovin India ram a vil tawh dawn.
February, 2007 khan Social Guidance chuan gospel camping an buatsaih a, hetah hian Chhuanzuali pawh a lut ve a, nun thar neiin Pathianah lawmna famkim a hmu tan a.
Pu Vanlalmuana (Kawngtea), President, Positive Network of Mizoram thusawi a ngaihthlak tumin Chhuanzuali rilru hneh deuh tu a awm a. “Pu Kawngtea kha ka en thin a, kei aia sa chhe zawk ania, khati chung khan midangte tan theihtawp chhuahin a inpe thei a, eng vangin nge ka theih loh bik ang,” tih ngaihtuahna neiin, a rilruah HIV positive te tana thawk tura inpek chu a lian ta hle mai a.
HIV positive a ni tih a inhriat hnu hian kawng engkimah LPS Nun Krista host, Lalrintluangi chuan a kaihruai a. A tulna apiangah a tawiawm zel a, a chungah hian Chhuanzuali pawh a lawm hle a.
June 20, 2007 khan Chhuanzuali hian fanu a hring a, hemi hnu hian MPLAS ah a thawk zui a. Amaherawhchu, CHARCA project a tawp avangin a hna atang chuan a chawlh a ngai leh a.
2008 khan Shalom ah a thawk leh a, hei pawh hi project a tawp leh avangin a thawk zui thei ta lo bawk a.
March, 2011 atangin Positive Network of Mizoram ah a thawk tan a, councellor nihna a chelh a. Chu mai bakah, PNM hnuaia Women Cell ah President nihna a chelh mek bawk.
Mizoram hmun hrang hrangah campaign leh programme hrang hrang vangin a zinkual nasa hle a. A tlangpuiin HIV/AIDS chungchangah mipuiin awareness kan la tlachham lutuk hi a vei hle a.
A zinna pakhatah pawh HIV positive a nih thu a sawilan avangin chaw eia sawmtu pawh a hmuh zawh loh thu sawiin, khawlaia a kal pawh mak tih hmel deuha an en hrek hrek thu a sawi bawk a.
Hemi hmuna an campaign chu a hlawhchham chiang hle nia ngaiin, a pawi a ti hle a. Mahse, a hnu daihah chumi khuaa HIV positive pakhat chuan phone in a rawn be nawlh mai a, a rawn berawn a, a hlawhchham thak lo tih a langchhuak ve leh a ni.
HIV/AIDS awareness campaign neiin a zinchhuak deuh reng a, mi tam takin an tangkaipui hle a, hlawkpuitu leh sawtpuitu an pun phah hle a.
Chhuanzuali hian HIV positive a ni tih hi a zep lem loh avangin hei hian mi tam takah chona a pe a, ama zarah hian mi tam takin awareness an neih that phah a ni.
Tunah hian YWCA National Piya Committee member a ni mek a, Positive Women Network ah committee member a ni mek bawk a. National Piya Committee ah hian India hmarchhak atangin mi pahnih chauh an thlang a, Chhuanzuali leh Guwahati-a mi pakhat chauh an awm a ni.
July ni 9-17 chhung khan Switzerland-a Zurich khuaah Young Women Christian Association (YWCA) khawmpui lian, kum li dana an neih thin, World Council an hmang a. Hmeichhia, HIV positive ngei tir tura tih an nih avangin Mizoram YWCA pawhin Chhuanzuali hi an tir a.
Zoram la pel miah lo a nih avangin a huphurh hle mai a, Shillong-ah he khawmpuia a thusawi tur sawi chhin turin an ko a, hemi hnu hian Switzerland lam chu a pan chauh a.
He khawmpuiah hian khawvel ram hrang hrang 100 chuang atangin mi an fuankhawm a, HIV positive chu mi 20 emaw vel chauh an ni a.
Hmeichhe positive te hian anmahni rama harsatna an tawhte an sawi a. Chhuanzuali chuan Mizoramah nu tha tak tak, mahni pasalte avanga HIV positive an tam thu a sawi a. Amah ngei pawh HIV positive anih thu hi huaisen takin a sawichhuak a, inthup kher tul a tih loh thu a sawi zui avangin a thusawi ngaithei lo deuh deuh pawh an awm nual reng a ni.
A nihna a zep duh loh vanga amah hawtu hi awm thin mahse, a thiltum hi a thulh phah ngai chuang lo a. Thahnemngai takin midangte tan a thawk ngar ngar mai a ni.
“Pathianin amah ka hnaih theih nan tiin he dinhmunah hian min dintir niin ka hria a. Tunah hian HIV positive nih leh nih loh chungchangah Pathian hian duh min thlantir dawn ta se, ka inngaihtuah rei viau ang,” tiin Chhuanzuali hian a sawi.
Hmeichhe positive te harsatna tawh chungchang sawiin, Chhuanzuali chuan Mizoramah nu tha tak tak, pasalte vanga he natna hrik kai an tam thu a sawi a.
"Nu, a then chu la naupang tak tak, pasalte atanga kai an tam tawh khawp mai a, inenkawlna lamah kan la pachhe hle a, inzirtir nasat lehzual a tul hlein ka hria a. Hmeichhiate hi inchhungkhurah kan buai a, inah kan tawm deuh reng a, zirtirna kan dawng lo. Kan chep a, hun kan nei lo bawk a, enhran kan hlawh bawk," Chhuanzuali chuan a ti.
A him tur zawnga mipat hmeichhiatna (safe sex) hmang tura inzirtir tul a tih thu a sawi a, "Sex hmang lo tura inzirtir hi a tha a, mahse a tawk lo. Safe sex hmang tura inzirtir a tul tih hi ka ngaihdan a ni," a ti.
"Nu leh pate'n sex hmang lo turin an fate an zirtir a, mahse an fanu kha a lo virgin lo daih tawh thei a. Tin, nupa karah pawh safe sex hi sawi a tul. Entirnan - nu pakhat chuan a pasal kha a ringhlel a, a pasal chu sex lama tladah tak a ni a. A pasal chuan a hmeichhe kawpte atangin natna hrik a kai ta a, a nupui chuan a pasal hnen atangin a kaichhawng ve leh a. Chutiang chu Mizo zingah pawh an tam a, safe sex hmang tura inzirtir hi a tul a ni," tiin a sawi zawm a ni.
"Mi ramah chuan positive-te hian enkawlna an dawng tha a, ei leh in pawh a tha a. Positive-te pawh an hawiharh a. Keini ramah chuan enkawlna dawngte ngei pawh hian mahni damdawi ei hming leh a thawh dan tur pawh kan hre lo. Tin, tuna positive kan hriatte hi a rethei lam, tanpuina mamawh leh chenna tur thlenga mamawh te kan ni a. A hausate chu an inthup tlat a. Rualawh a na duh khawp mai," tiin a rualawh thu a sawi.
HIV positive te tan rualawh a nat thu a sawi a, Mizoramah CD4 Count pakhat chauh a awm thu sawiin, "Mi ramah chuan an ngah a, Mizoramah chuan mi 3000/4000 velin pakhat kan intawm a, tlo pawh a tlo lo," a ti a. CD4 Count hi HIV positive te enna a ni a, CD4 Count hmanga en an nihin, a hniam chuan ART an la thin a, positive te enkawl nana thil pawimawh ber pakhat a ni a. Mizoramah khawl pakhat chauh a awm avangin a rim hle a, a overload phah fo reng a ni.
Mizoramah enhran an hlawh thu sawiin, positive te hi an chhungte'n an hnawtchhuak fo tih a sawi a, chutiang mite leh thingtlang atanga inenkawl tura Aizawl pante tan han riah maina tur (short stay home) an mamawh thu Chhuanzuali hian a sawi a, sorkar hruaitute hnenah pawh a thuphunga an lo thlen tawh thu a sawi bawk.

HIV/AIDS chungchanga harsatna neite puih a inhuam hle a. Hetianga harsatna neite chuan a hnuaia Chhuanzuali phone number tarlanah hian engtiklai pawhin biakpawh theih reng a ni.

Chhuanzuali - 9612977974